1. SPSS | Tworzenie baz danych | Podstawowe operacje na danych | Tworzenie wskaźników zmiennych

Sylabus do zajęć nr 1

Treści programowe Literatura obowiązkowa
1 Wprowadzenie do SPSS: interfejs, tworzenie bazy danych, podstawowe operacje, wskaźniki zmiennych. Bedyńska & Cypryańska (2013), Drogowskaz 1 (s. 48–71, 114–130). Wydawnictwo Akademickie Sedno.
Józefacka, Kołek, Arciszewska-Leszczuk (2023), Tom 1 (s. 105–114). WN PWN.
🎯 Cele zajęć nr 1
  • Poznasz interfejs SPSS i jego podstawowe elementy.
  • Nauczysz się tworzyć bazę danych i definiować zmienne.
  • Będziesz potrafić wykonywać pierwsze operacje na danych (rekodowanie zmiennych, obliczanie na zmiennych).
  • Dowiesz się, czym są wskaźniki zmiennych i jak je tworzyć.

Interfejs SPSS

Po uruchomieniu programu SPSS zobaczysz okno główne, które składa się z dwóch podstawowych widoków:

  • Data View (Widok danych) – tutaj wprowadzamy dane, każdy wiersz to jeden przypadek (np. uczestnik badania), a każda kolumna to zmienna.
  • Variable View (Widok zmiennych) – tutaj definiujemy właściwości zmiennych (np. nazwa, typ, etykiety, wartości).

Na górze znajduje się pasek narzędzi i menu główne, w którym znajdziesz wszystkie najważniejsze opcje analizy (m.in. Analyze, Transform, Graphs).

Poniżej znajduje się przykład interfejsu SPSS:

Widok interfejsu SPSS

Interfejs SPSS – główne elementy

Opisy elementów

  1. Analyze — wszystkie analizy statystyczne (testy t, korelacje, regresja, itp.).
  2. Transform — operacje na danych: rekodowanie, obliczanie nowych zmiennych, standaryzacja.
  3. Variable View — definicje zmiennych (nazwa, typ, etykiety, wartości).
📝 Zadanie do wykonania
  1. Otwórz SPSS i stwórz nowy plik danych.
  2. Wprowadź przykładowe zmienne: płeć, wiek, ocena satysfakcji (skala 1–5).
  3. Zapisz plik na dysku i przygotuj się do operacji transformacji zmiennych na kolejnych zajęciach.

📖 Słowniczek pojęć

SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) – program do analizy statystycznej danych, szeroko wykorzystywany w naukach społecznych, psychologii i biznesie.

Zmienna (Variable) – cecha, którą badamy, np. wiek, płeć, wynik testu. W SPSS każda zmienna ma swoją kolumnę.

Wartość (Value) – konkretna liczba lub kategoria przypisana danej zmiennej, np. wiek = 23, płeć = 1 (kobieta).

Variable View – zakładka w SPSS, gdzie definiujemy zmienne (nazwy, typy, etykiety, kody wartości).

Data View – zakładka w SPSS, gdzie wprowadzamy dane (wiersze = osoby, kolumny = zmienne).

Rekodowanie (Recode) – zamiana wartości zmiennej na inne (np. 1=„mężczyzna” → 0=„mężczyzna”).

Wskaźnik zmiennej (Index/Composite) – zmienna stworzona na podstawie kilku innych (np. średnia z kilku pytań tworzy wskaźnik dobrostanu).